Atubantuk zawtnak/pul a tlun caan poh ah vaccine tuah ahau tawn, I vaccine tuah a rauh caan hi a dang cio hna; binabia ah Polio caah vaccine kha kum 7 a rau, nain a cheu HIV tibantuk cu kum 36 hnu tiang zongah vaccine hmuh khawh asi lo. Atu Covid-19 caah vaccine kawl asi nak hi thla 10 leng lawng asi rih, nain ruahnak leng in covid-19 vaccine an tuah mi cungah tei nak hmuh asi. Covid-19 vaccine tiah cohlan khawh nak caah test dot 3 a pal ta hrimhrim a hau, i cu hna cu;
Dot1 – Minung test hlan ah saram test
Dot2 – Minung tlawmte sinah test tthan
Dot3 – Minung 30 000 sinah test tthan ding, cuhnu ah ram cozah/EU (EU godkjent) sinah cohlannak hal khawh asi
Dot4- Ram cozah pawl nih cohlannak tuahpiak ding
Norway ram cu EU he Vaccine kongah a fawnh mi kan si caah EU nih tawlrel mi ah kan i tel lai. Phundang kan chim ahcun EU nih vaccine si company pawl he pethleihnak a ngeih lai, i a mah nih vaccine caah cohlannak (EU godkjent) zong a tuah hmasa lai.
Atutiangah dot 3 nak a phan mi chungah Pfizer/Biotech-vaccine hi theih ngai mi cu asi. Pfizer vaccine hi 95% tiang rian a ttuan cang tiah theih asi. Phundang kan chim ahcun vaccine na chunh ahcun covid-19 in na zawt lo nak dingah 95% a fiang tinak asi. Pfizer company nih atu hi EU ah cohlannak a hal cuahmah lio asi, test dot 3 nak ah a um lio asi. EU zong nih dur 300 million cawk ding in Pfizer he hnatlaknak an ngei cang.
Norway cozah nih 2021 hramthawk ahcun vaccine hi I chunh khawh kan si cang ko lai tiah ruahchannak an ngei. Vaccine man cu free in i chunh asi te lai, i tlangrai vaccine i chunh lio bantukin mah le Kommune pawl nih ttuanvo an lak tthan te lai. Vaccine I chunh dingah a hmasa bik ah chiah mi hna minung pawl cu risikogruppe i um mi hna, le helseperosnell (ngandamnak) lei i rian a ttuan mi pohpoh hna an si. Tutan kan cozah nih vaccine cawknak ah 3.77 billion kr budget zong hmai kum caah a suai cang.
Atubantuk pul a tlun caan ah ram sifak pawl nih vaccine an ngeih khawh ve nak lai tiah rianttuantu bu hna WHO, GAVI le CEPI zong Norway nih tangka tampi in a bawmh hna. GAVI hi a tutiang ah 4 Billion kr a chuah piak cang, i CEPI hi 2021- 2025 tiang caah 10 billion kr a bawmh lai. Cu vialte tangka bawmhnak cu misifak pawl Vaccine chunh nak ah an kal lai.
Thawngpang laknak:
https://www.regjeringen.no/no/tema/Koronasituasjonen/vaksiner-mot-covid-19/id2783266/
https://www.regjeringen.no/no/aktuelt/vaksine-mot-covid-19-blir-gratis/id2770128/
https://www.fhi.no/publ/2020/rad-om-prioriterte-grupper-for-koronavaksinasjon-i-norge/