Biaknak zalonak muru: DAWTNAK, THATNAK LE INKHAWHNAK

By Mang Bawi Lian

Photo: Facebook/Mang Bawi Lian
Photo: Facebook/Mang Bawi Lian

Khrihfa kan sinak ah hin zeidah a biapi bik tiah bia pakhat in i hal cio usilaw zeidah kan papek cio hnga? Minung pakhat cio kan chimmi aa dang cio hrimhrim lai. Laimi mi tam-u cu kan kum rop in Khrihfa kan i cannak a si cang i a biapi bik tiah kan ruahmi thil pakhat asilo ah pahnih-thum cio chim hi kan i harh lem ti lai lo. Saduh kan thah bik mi thil kan chim cio lai. Cu chungah mi tambik ruahnak le lungthin in a chuak colh ding mi cu dawtnak hi a si lai tiah ruahdomh khawh a si. Biaknak i a zalonak muru hi thap tampi an um. Cu hna chung ahcun dawtnak, thatnak le inkhawhnak hi zeibantuk biaknak ca poh ah thleidannak le huatnak a tthiotu kan zalonnak an si. Cu biaknak zalonnak muru cu biaknak kip nih kan cohlan ning aa khat cio lo. Kan hmuhning aa dang cio. Cu kan hmuh ning aa khat lomi chung in, Khrihfa kan sinak mit in dawtnak, thatnak le inkhawhnak hi biaknak ah kan herh ning hi zeimawzat in langhter ka duh.

Dawtnak

Biaknak kan timi hi Bing he aa lo tiah mifim sang tampi nih an tahchunh tawn. Khuaruahhar thil a si. A hmanzia kan thiam ahcun Pathian sin mi kan hruai khawhnak hna bik a si i, a hmanzia kan thiam lo ahcun kanmah rawhnak le ningzahnak tu a kan phorh. Mah tluk cun biaknak hi ttih a rak nung. Thil biate tuai a rak si lo. Nihin ah biaknak hi mi tampi caah a puanzar ngaingai. A dirhmun nak niam deuh in biaknak ah kan cawlcangh tik ah bu chungah buainak aa sem ttheo. Cucaah biaknak muru hi kan i fian khawhnak hnga a hram kan zawn a herh tawn. Biaknak cu thil turu taktak a si. Cun biaknak cu a bu in khua kan saknak hmun a si. Cu a bu in khua sa mi karlak ahcun mibu ningcang tein kan i pehtlaih a herh. Cu thil ningcang tein a kalkhawhnak hnga le a hmunhkhawhnak hnga hriamtha bik ah kan hman hnga ding mi cu dawtnak hi a si.

Dawt kan herhnak cu a hmual a tthawn bik caah a si. Biaknak chung ah hin dawtnak aa tel lo ahcun pehtlaihnak a rawk. Remnak a um kho lo. A ruang cu dawtnak a um lo caah a si. Dawtnak laksawng i put lo cun zeitluk in thawngtha chim kan thiam ko zongah le thiltha kan chim ko zongah midang hna ah a lut duh lo. A fiang mi cu tuahnak aa tel lo ahcun biachim thiam le tial thiamnak nih a chei lo. Midang hi kan dawt hmasa hna lo ahcun kan ttanhmi thiltha hi an nun nih a tep kho lo. Dawt hmasa hi a hopoh nih kan duh dih. Dawt kan duh tuk ruangah midang nih an kan theih khawhnak ding lam a phunphun kan kawl i, kan i zuam zong hi an si. Kan pum nih Vitamin a herh bantukin kan nun nih dawtnak hi a hlam peng ve. Dawt i a muru taktak cu lak si loin pek hi a si. Dawtmi kan sinak in, mi kan dawt hna ko ah hin kan i lunghmuih khun.

Dawt ahcun a nuam. Dawtnak cu a thlum. A thazaang a cak. Dawtnak cu a hlun kho lo. Dawtnak cu a sunglawi tuk. A sunlawinak a ruang cu a tak dawtnak hi minung pohpoh nih kan ngei kho dih tawn lo. Zaran nih ngeih khawh lomi thil hi an sunghar. Mibu in khua kan saknak ah hin dawtnak a ngei lomi le mi huat a hmang mi kan tampi tawn. Cucaah midang kan dawt khawhnak hnga dawtnak hi kanmah nih kan ngeih hmasa a hau. Kanmah nih kan ngeih lomi thil hi midang pek khawh a si lo. Mi tampi nih midang dawt hi kan duh ngai ko men hna lai. Asinain kanmah nih kan ngeih lo ahcun dawt kan i harh. Cucaah dawtnak cu kanmah nih kan ngeih hmasa a hau. Dawtnak cu midang zawnruahnak le a dikmi lungput he zalh khawh mi a si.

Asi kun ahcun mah tluk in dawtnak kong kan chim a tam ko buin biaknak chungah zeiruangah dah pakhat le pakhat kan i dawt khawh kun lo? Zeiruang ah dah bukhat le bukhat kan i ertai lengmang? A ruang a um hrimhrim ti cu a fiang. Cu a ruang cu kan theih an herh. Dawtnak hi thil zeimawzat nih a dulh ter khawh tawn ve. Tahchunhnak ah sual tuahnak zong a si kho. Sual ah tluk lengmang ko bu cun bochan awk tlak khawh a si lo. Kan i bochan ngam lomi hna he cun dawt kan ngamh lo. Kan i pehtlaihnak a chiatchuah. Cun zumhtlak lo sinak, lihbia chim, leibat mi cham lo, mah tinak ngeih le dinfel lonak nih hin dawtnak hi an zimhter khawh ve. Cucaah thil ningcang tein kan tuah a herh. Dawtnak i a rawl cu thildik hi a si. Nutung cheukhat cu kan vale zu an din tikah ngaihthiam kan i harh hna lo nain nungak dang sin zumhawk an tlak lo ahcun kan ngaithiam kho ti hna lo. Cu bantuk nih cun dawtnak hi an zimhter khawh ve. Cucaah pakhat le pakhat karlak ah kan i dawtnak a hmunh khawhnak hnga, cu bantuk kan ral pawl zeimawzat kong zong kan theih chih an hau. Cu kan theihnak nih cun kan lamthluan ah ralrinnak he lam a kan hmuhsak khawh. Dawtnak hi a sunglawi tluk in a sunghar.

Mibu in khuasaknak ah i dawt hi a herh khun. Asinain dawtnak a len khawh lo caan a tampi tawn. Khrihfa bu chungah dawtnak a len khawhnak hnga a biapi bik mi cu kan sining i theihnak hi a si. Nihin ramthumnak Khrihfa bu kan derthawmnak cu kan rian le kan tuanvo kan i theih lo bik mi hi a si. Ahodah ka si (Who Am I?) tihi a biapi tuk. Ahodah ka si ti kan i theih lo ahcun kan tuanvo kan i thei kho tilo. Kan tuanvo kan i theih lo ahcun kan rian a si lomi chim le tuah a fawi te. Kei hi ahodah ka si, nu maw ka si pa, ngakchia maw ka si upa, hruaitu maw ka si hruaimi, Pastor maw ka si member tihi kan i theihfian ngaingai a herh. A tawinak cun nu i, kan rian cu pa a si mi tang ah toidornak (honesty) le upatnak (respect) in nun hi a si. Pa nih kan rian cu nu zohkhenh (care) le dawt (admire) bak kha a si. Ngakchia i kan rian cu nulepa nawlngaih (honor) hi a si. Zeiruang ah dah nu nih pa upat in a langh i, pa nih nu thianghlim tein dawt le fale nih nulepa nawlngaih in a langh ti ahcun kan chambaunak zawn tete ai i rolh piak awk kan i ngeih dih caah a si. Kan rian aa dan caah a si. Rian i dan hi kan fian tawn lo caah i niamsan ah kan ruah tawn. Thleidan he aa sengtlai lo. Tuanvo i dan hi thleidan a si lo. Kan rian a dan bia tu a si. Biaknak ah hin kan rian le kan tuanvo kan i theih lo ahcun khua kan sak tti bu hin lamhlat pi ah um khawh a si. Riantuan har khawh a si fawn. Kan rian kan i theih ko ahcun kan i sukkhak kho lo. Nu nih pa nan kan upat ko ahcun pa nih kan celh lo i, kan ruahphak lo tiang hmanh thil kan tuah khawh. Cu ve bantukin pa nih nu thianghlim ten kan dawt ko hna ahcun zeitluk mi lungkhawng zong an lungthin kan lakkhawh ko hna. Cucaah kei hi a hodah ka si, ka rian le ka tuanvo hi zeidah a si ti kan i philh lo ding hi biaknak ahcun a biapi ngaingai. Bu ahcun kanmah le kan dirhmun cio in tuanvo kan ngei dih. Cu kan rian (role) kan i fian ding hi a biapi tuk hringhran. Kan dirhmun kan i theih ahcun dawt a fawi. Riantuan a nuam. Thil aa kulhkalh kho tilo. Lam a tluang i nun zong a tthang.

Dawtnak kan ngeih ahcun thleidannak kan ngei tilo. Thleidan kan hman rih ko ahcun cucu kan ngeihmi cu dawtnak si loin thildang tu a rak si kho. Kan dawt mi hna cu kan nahchuah bal hna lo. Nek zong kan ngei hna lo. Dawtnak kan ngeih ahcun kan nun ah a hopoh an i tlum kho dih. Misual zong an i lawm. Dawtnak nih cun phung (Law) pakhat hmanh a ngei tilo. Minung cu a palh kho mi kan si caah mi ngaithiam kho tu kan si khawh zong a herh. Midang ngaihthiam cu ralthat a si. A ralchia mi lawnglawng nih midang hi an huat tawn. Jesuh zultu pawl cu dawtnak an ngei ngaingai. Midang zungzal in an nunnak hnga anmah nun tiang an thap ngam. Hi tluk tiang an ralthatnak hi a tak dawtnak an ngeih caah a si. Cucu biaknak i a muru cu a si.

Thatnak

Thatnak cu a fawinak cun midang cungah thiltha tuah kha a si ko. Kan thil tuahmi hi midang caah a si lo ahcun thatnak kan ti kho lo. Kanmah ca ruat buin kan miaknak ding le kan lamthluan caah thil kan tuahmi khi midang caah thiltha tuah a si lo. Kan thiltuah hi midang caah a si awk a si. That hi thinhun khawh lo khi a si lo. Thinhunnak langh ter lo tu khi a si. Thinhun in biachim lo tu khi a si. Thatnak kan timi cu midang va hnorsuan lo sawhsawh zong khi a si lo. Dai tein um hi hmaan ah kan ruah tawn, a si lo. Midang caah thiltha le thildik va chim le va tuah tu khi a si. A khaat ko zong ah a dik ko ahcun kan chim lai. Cucu thatnak tuah cu a si. A har ko zongah a hmaan ahcun kan dirpi lai. Cucu thiltha tuah cu a si. Midang palhnak phozar ding tiang lawng bel kan hmuitin a si lo a herh. An palhnak theihter le chimhhrin cu thiltha kan tuah a si.

Thil dik a um komi chim ngam lo le tuah loin dai tein um hi kut thian a si lo. Thildik dirpi ngam lo tu a si. Vawlei hi misual kut le mi tha lo hriam in a rawk kho lo. Zeihmanh tuah loin a ummi le a lung aa nge lomi mifim hna kut tu in a rawk lengmang. Thatnak a si ahcun ralthat a hau. Midang sin kan chimmi le kan tuahmi ruangah sungh zong kan ngamh a hau. Ralthat i a muru taktak cu sungh ngam hi a si. Dirhmun ka ting sual lai lo, covo ka ngei sual lai lo timi thinphannak kan hloh a herh. A herh ahcun kan covo zong midang nih an co a herh ko lai. Midang a sung pek khi ralchiat a si lem lo. Sungh an ngamh bia tu a si. Mitha le mi dingfel taktak cu hmuntha deuh tu an co than lehlam. Thildik a ttanh lomi tu hi an rawk lengmang. That tuah cu sungh a um lo. Thiltha tuah kan timi cu thil ningcang tein umter khi a si. Thatnak a si ahcun kan sungh zongah, a har zongah tuah a phut caah kan i hneek ttulmal a hau.

Inkhawhnak

Inkhawhnak ngeih hi biaknak kip nih kan herh hringhran. Inkhawhnak um loin daihnak a um kho lo. Inkhawhnak ngeih cu zeidah a si? In khawhnak ngeih cu kan chimmi le kan tuahmi ruang ah tuar ngam khi a si. Mi in hi a har caan a tam deuh. Nihin ah biachim khawh poh hi thilti khawh ah kan ruah. Chim khawh poh hi fim a rak si lem lo. Kan chimmi hawidang nak in an kan cohlan piak tikah kan bia an ngaih ngai tiah kan ruah tawn. Mi duhnak kan ngia tilo. Dai tein um khawh lo tu hi khuaping palhnak le ningzahnak a si than tawn. Cu bantukin a hohmanh ttih lo hi ralthat a si lo. Zaangkhawn in ttan cu hruh tu a si. A dik lomi an chim le an tuah zongah hna i chit peng ko khi mi in khawh a si hoi lo. A dik lomi midang nih an tuahmi zoh sawhsawh zong khi mi in a si fawn lo. Midang dinfel lonak kong chim in an palhnak hmuhter i cu kan chimmi le kan langhter mi ruang ah mi bia kan in than mi le thal kan tonmi inkhawh tu khi mi in cu a si. Cucu inkhawhnak ngeih cu a si. Cu bantuk caah cun inkhawhnak kan ngeih a herh.

Mi a ing kho mi poh hi nun thluachuah an co tawn. Thluachuah hi chawva lawng thluachuah a si lo. Nundawh zong thluachuah a si ve. Mi nuntha cu hmunhma tha an ting i, mitha he an i tong zungzal. Cucu al awk tha loin kan pawngkam nun ah hmuh khawh lengmang an si. Mi a ing kho lomi tu hi an riangvai. Lamcaan tha an hmang kho lo. Mi an in khawh lo caah mitha he an nun ah an i tong kho lo. Mitha he i ton kan duh ahcun inkhawhnak kan ngeih a hau. Inkhawhnak ngeih hi midang bia va leh lo sawhsawh tiang lawng khi a si lo. A herh ahcun mi bia he aa tlak ning in leh a herh kho ko. Bialeh tik ah biahrang le bia dawh lo tu hman si loin bianem le bia dik tu hman i zuam a herh. Kan inmi hna nak tlawm deuh in bia kan chim zong a herh. An duhmi thil tuah ter le hoih zong a herh kho. Cucu inkhawhnak kan ngeih hna cu an si.

Zeibantuk biaknak poh ah hin pialsual hi um lengmang a si. Cu hna ruangah cun vawlei zong a buai tawn. Bu zong a hnoksak ttheo. Zeibantuk bu chung hmanh ah mi huaitam hi um lengmang a si ve. Bu chungah thiang hiarhar tein um khawh tihi a um lo tluk a si. Cucaah inkhawhnak hi kan ngeih a herh. Kan thintawi le kan bia a bultan tuk ahcun midang caah remnak kan ser kho lai lo. Midang caah lachon si kan herh caan zong a um lai. Mifim pakhat kan i ser ahcun mihrut pakhat kan i can zong a hau lai. Kan dihlak in kan duhnak kan langhter cio ahcun hlei pakhat kan zawh kho lai lo. Mi nih rak in mi sinak in mi ingtu si hi a har nain nun di a riam deuh vima.

Daihnak hi buainak le harnak pakhat hmanh um lo khi a si lo. Buainak le harnak vialte chung in dawtnak, thatnak le inkhawhnak he nuncaan hman tu khi a si. Biaknak le Khrihfa bu chungah dawtnak, thatnak le inkhawhnak tel loin rem daihnak le lawmhnak a um kho lo. Remdaihnak kan duh ahcun dawtnak kan ngeih a herh i, midang caah thatnak zong kan tuah a herh bantukin mi inkhawhnak zong kan ngeih a herh. Hi thil pathum hi biaknak chung i a um ahcun bu chungah daihnak le lawmhnak a um zungzal ko lai. Dawtnak, thatnak le inkhawhnak cu biaknak kip i kan hmaisuang kan zalonnak a muru an si.

(Webmaster Note: CCN Celhzuamnak ah tuahmi capaar ttial zuamnak ah pakhatnak a hmumi capaar asi. Adang dang zong kan rak taar tthan te lai.)

Scroll to Top