Norway ah 2018 in ai Thlengmi Phung Theihttha Zeimawzat 

1. Bu (Org) pakhat sinah bawmhnak na duh zat peek khawh asi. Nain, cozah nih hi tiang peek ahcun, ngunkhuai a kirtthan (fradrag) tiah a tuak zat a um. 2017 ahkhan 30, 000 kroner a rak si, tu kum belte ahcun, 40, 000 kr aphan. Chim duhmi cu, 40, 000 kroner tiang bu pakhat sinah laksawng (cheuhra cheukhat ai tel) na peekmi chungin ngunkhuai tuak piak in na sinah an in khirh tthan lai tinak asi.

2. Motor lam hman man (Årsavgift) kum khat caah peek tawnmi kha, amin an thlen a peek ning zong ai thleng. Trafikkforsikringsavgift tiah auh asi cang! Forsikring kampani pawl nih an tawlrel chih i bilforsikring he fonh in peek asi cang lai. A thla thla peek duh zongah i chimh chonh khawh asi lai tinak asi. Aman belte cu ai khat ko. Umtuning cu, voikhat pi ah peek a herh ti hnga lo, cun na motor na zuar ahcun an cawtu pa nih forsikring he pehzulh in a peek lai tinak asi hnga.

3. Skatteklasse 2 an hrawh caah, phaisa lut tlawm deuh chungkhar (nuva ah pakhat lawng rianttuanmi silole, pa hnih in ttuan ko zongah, pakhat phaisa lut a tlawm tukmi) pawl phaisa hmuhmi a zawr lai – kum khat ah 6000 Kr cu a zawr lai tiah tuak asi. Hi phung ai thlengmi nih Norway ah nuva 83,000 a hnawr hna lai tiah tuak asi. Tamdeuh rel duh ahcun: (nrk.no/…/dette-betyr-det-hvis-skatteklasse-2-skrotes-1.1373…). Zapi ngunkhuai (alminnelig inntekt skatt) cu 24% in 23% ah an thumh. Na phaisa lut zohin tuakmi trinnskatt umtuning theih na duh ahcun zohnak; (skatteetaten.no/no/Tabeller-og-satser/trinnskatt/).

4. Mino pawl rian lo um ding le cawlcanghnak an ngeih lo ding asi kho lo an ti caah, kum 30 tang rian ngeilo, NAV a kalmi poah nih rian, cawlcanghnak pakhatkhat silole cawnnak kha thla hnih chungah tawlrel piak hrimhrim asi lai. 2018 budget ah 100 Million kroner hman dingin peek asi.

5. Kum dangah Tingrett nih a tawlrel tawnmi nuva tthihumnak cu Kommune nih a tawlrel khawh cang lai. Ordførere, varaordførere le mipi nih thimmi le nawlpeekmi rianttuantu hna nih hi kongah an tawlrel khawh cang lai.

6. Phone chungin thil zuar pawl nih Phone number langh ter loin mi an chonh tawmi cu, phung ningin khap asi cang. Cun frivillig organisation cheukhat nih mi sinah tlawm/bawmh hal in faktura kuat asi mi kha upadi ningin khap asi fawn cang lai. Holh thiam deuh lo pawl hna a kan hnawh pah tawntu pawl an lo tinak si !

7. AAP (Arbeidsavklaringspenger) a lami hi tu kum ah 141, 000 hrawng an si lai tiah tuak asi, 2018 budget ah 34, 8 billion kroner hi AAP caah hmang dingin timh asi. A saubik ah kum 4 tiang hmuh khawh arak si tawnmi cu kum 3 ah an tthumh. Kum thum dih hnuah, rian na hmuh rih hlei lo i, rian kawltu (arbeidssøker) dirhmun in AAP peh rih na duh i- na dirhmun nih a tlinh- ahcun thla 6 tiang peh ter khawh asi (thla 3 lawng samh khawh arak si). (nav.no/…/endringer-i-reglene-for-arbeidsavklaringspenger-aa…)

8. Zu, kuak le a thlummi eidin hna cu kum khat hnu kum khat in a man an kai ter chin lengmang ko. Zu ngunkhuai 1,6 %, kuak 1,5 % le hmawm ngunkhuai 1, 9 % a kai. Ngunkhuai kai ahcun sungh cu an duh lai lo i, aman a kai lai a fiang. A thlummi ngunkhuai (Sukkeravgift ) belte 83% an kai ter caah, NHO (Næringslivets Hovedorganisasjon) nih Europe phung he ai kalh ati caah ESA (EFTA Surveillance Authority) sinah complain a tuah lio asi- zeidik an lawh te hnga.

9. Dam lo tikah sibawi sinah a dam lo timi theihpinak laakmi (Sykemelding) zong electronic (Computer le internet) in tawlrel/kuat khawh asi cang lai- catlap hmang a hau ti lai lo.

10. Lam le kalumnak kong caah 67, 5 billion kroner hman dingin an fehter caah, 2017 naakin 6, 5 % a kai tinak si.

11. Ram danglei bawmhnak (Bistand) cu 35,1 billion kroner peek ding asi caah, 2017 naakin a tam deuh. Mah chungah 7,7 billion kroner hi vuleicung ngandamnak le fimthiamnak caah hman ding si. Mah lakah Myanmar hi kumkhat ah million 250 Kr hrawng a ting ve lengmang.

12. 2018 ah Norway nih UNHCR nih phawtmi refugee cu 1120 ka laak lai a ti, 2017 ah 3100 leng a laak, an tthumh ngaingai- kum 2015 laak zat ah a tla.

13. Vold og overgrep (fahnak peek le mi namneh) a tongmi hna caah bawmhnak cu 54 million an kai ter caah 2018 ah 584 million hman dingin budget an suai. Kommune barnevern caah cozah nih million 80 a chuah piak chih hna.

14. Kommune & Fylke pawl sersiamnak

Erna Solberg cozah nih July 2014 ah an rak chuahpimi kommune reform project cu kum khat hnu, June 2015 ah Parliament nih a fehter. Region reform project zong April 2016 ah an chuahpi i, thla hnih hnu, June 2016 ah fehter asi ve. Cu reform project nih a ttuanchuahmi cu, 2020 hnuin Norway ah kommune 428 kan rak ngeih tawnmi kha 356 lawng ah ser asi cang lai, fylke 19 kan rak ngeih tawnmi cu region 11 lawng ah ser asi ve lai. Tulio cozah a project ngan taktak asi! Tlawmte vun zoh ahcun;

2017 January thawkin 428- 426 kommune
2018 January thawkin 426-422 kommune
2020 ahcun 356 kommune lawng asi cang lai.

2018 January in fonhmi kommune 8 hna le an min;
– Larvik + Lardal = Larvik kommune
– Tjøme + Nøtteøy = Færder kommune
– Rissa + Leksvik = Indre Fosen kommune

2018 January hnuin, Sør-Trøndelag le Nord-Trøndelag fylker hna cu an i fonh cang i, Trøndelag fylke tiah pakhat an si cang. Hihnu kum 3 ahcun fylke kha region tiah an thlen hna lai i, 19 in 11 lawngah ai chuah cang lai.

(Note: January 15, 2018 ah cattialtu, Peter Sang Lian Thang nih Norway Chin Unau Facebook Group ah a rak thlah cangmi asi, zeihmanh remh loin kan rak taar tthan)

Scroll to Top