Ukraine Kongah US, EU le Russia

Tulio kan vawlei a hnintu thawngpang pa hnih a um, Malaysia Airline tlau le tu ttialve ka hun duhmi Ukraine kong buainak asi. Ukraine buainak kan ti tikah Ukraine lawng a buaimi siloin kan vawleicung ram pical hna le hruaitu upa hna lung a tuaibiktu buaibainak asi caah zeimawzat cu kan theih cio a herh ve ko ti ruahnak he  ka rak ttial ve.

Ukraine tuanbia le thil umtuning

Ukraine cu 1991 tiang Soviet Union ah a rak um, ram pakhat dirhmun in kum 23 lawng asi rih. Ramchung milu 45 millions faite chungah 77% (Ukrainian) le 17% (Russian) an si. Ukraine ram ah Russia holh a thiammi cu expert nih an chimmi ai dang cio, micheu nih cheuthum cheukhat an si an ti, mitam deuh nih an thiam ko a ti mi zong an um. An ram nichuahlei hi Russia ram he ramri an i hrawm caah holh in siseh, nunphung in siseh Russia nih a detkhawt deuh ngai hna. Donetsk timi khua ahhin Russian 50% khua an sa i, tulio a buaibiknak Crimea (autonomous republic) lebang hna ahcun Russian 60% nak tam an um. Crimea hi Ukrain phunghram tangah a mah tein ai ukmi, ihruainak parliament zong a ngeimi an si ve caah anmah ram chungah mah tein khuakhan lairel khawhnak nawl tampi an ngei ve.  Thaizing (march 16) khi Russia he i fonh le fonh lo kongah referendum tuah ding asi.

[adhere]

Crimea cu an milu, tutiang an cawlcangh, an khuatuak le an ram hmunlehma zohin Russia he fonh aduhmi an tamdeuh te lai ti hi chimchung khawh asi. Ruahchih ding a ruang; Crimea nih a zammi Ukraine president tthing Viktor Yanukovych kha an ttanpi, tulio cozah a tlai chungmi hna kha illegal an si an ti, Ukraine le EU ipehtlaihnak fak deuh tuah ding an duh lo. Ukraine phunghrampi nih cun Crimea a chauh ding  a ong lo, nain a chung khuasa tamdeuh nih chuah kan duh ko an ti ahcun chuah khawhnak caah lam a um len hawi- hikongah expert pawl nih tampi an chimmi aum. Ukraine cozah an lungre a thei, US le EU zong nih a si khawh chungin kham dingin thazang an chuah. Russia nih khat telei in a miphun hna kha asi khawh chungin thazang a pek hna, vawleicung hmai ah an dirhmun fak piin a dirpi ve hna.

Atanglei ah fiang deuh in thil sining kong tahfung biapimi hmang in kan zoh rih lai.

Ramkip ipehtlainak le zulhphung lei mitin (international relation/laws perspective)

Ram pakhat ri chungah a ummi bu le tlang, minung pakhat cio a kan kilveng i a hreng zong a kan hrengtu ah zulhphung, dunledan kan ngeih ve bantukin, ram [nation states] hna karlak ah daihnak, zalong tein tthutdir ti khawhnak caah dunledan, zulhphung [international laws] kan ngei ve. Hi zulhphung a buarmi ram hna kha ramkawp in dantat an si tawn.

[adhere]

Russia nih Ukraine ram chungah a ralkap a luh ter i ai thlak ruangah international laws a buar tiah au cio asi. Ukraine nih a ngeihmi amah ram chung nawlngeihnak [sovereignty] an buar piak asi. Amah Russia belte nih cun, mi ram ah anmah duh lo, a hranhram in vai i thlak/tuk-kah ahcun nawlbuar asi ko nain, anmah rammi hna nih rak kan bawm ko tiah nawl/sawmnak a um ahcun nawl buai asi lo i, daihnak kan kilven tu asi caah nawl kan fehter tu asi deuh a ti. Tulio a zaammi Ukraine president pa nih a ram buainak khamtu dingah bawmhnak ca a ttialmi zong Russia ramdang lei vuanci Lavrov nih UNSC ah a chauhpi. Ukraine an ram minung, zatlang nunphung le holh umtuning kan zoh cang bantukin Russian an tam tuk caah an pupa ram pakhat asimi nih kilven zohkhenh ding kan rian asi ko ti hi an dirpi i, khat lei kam in ruah piak awk pakhat asi ve.

Nitlaklei ram pawl nih Ukraine kongah Russia ai thlakmi hitlukin an duh lo khunnak cu, Ukraine ram chungah EU he pehtlaih in naih tein um a duhmi an tam caah asi ve. Ukraine hi EU ah a luh ahcun EU member pawl lakah a nganbik ram pakhat asi lai.  EU he naih tein um ti a sullam cu, Russia he i hlat deuh khi asi i, America, EU, NATO timi pawl buu lei ttang an karh lai ti khi asi. Cucu vawleicung ram hna power lentecelh zoh tikah biapi tuk mi point asi. Cucaah nitlaklei nih Ukaine kongah Russia nih tei ding hi an ruat kho bak lai lo, zeizat a dih i zeitluk thazang chuah a herh zong ah an i zuam rih ko lai.

Cun nitlaklei ram pawl an hawi le ram hna zong nih hi game hi biatak tein an ngiat ve lai, US le a hawile an sungh ahcun, hmailei ah US sinlei an ttang ngam tuk ti lai lo. Anmah tein hriamnam i thuamh a herh tiah an ruah khawh i, cu nih cun, vawleicung daihnak a rawh ter khawh- hriamnam lei zuamnak hna a chauh ter khawh.  EU nih anmah ram chung hmanh ah sipuazi a tla cuahmahmi an um len i, an i bawmh khawh lo lio ah Ukraine cu billion 15 ka bawmh lai a hei ti colh, US zong a ram chung hmanh ah tawlrel ding tamtuk ai ngeih ko nain hi kongah 1 billion ka cawih lai a ti.

US le a hawile pawl nih international laws an dirpi /kilven lawng siloin power game nganpi pakhat biatak tein an i celh asi, hmailei an chiattthatnak laireltu puai nganpi asi caah an caah a biapit tuk mi asi ti khawh asi.

Scroll to Top